Ik heb parfum altijd iets magisch gevonden: een goede eerste indruk, een blijvend handelsmerk, en een zee van herinneringen, allemaal in één klein flesje.
En parfumeurs? Dat zijn dan ook échte magiërs natuurlijk. Geuren vastleggen – grijpen – en ze combineren tot iets unieks en betoverends? Da’s pure kunst.
In deze blogpost wil ik een vleugje van die magie delen: in een notendop leg ik je uit hoe parfum wordt gemaakt én vertel ik je meer over geurnoten en geurnotenfamilies (die de basis vormen van elk parfum).
Waarom je er ook maar een moer om zou moeten geven? Wel, geurnoten zijn cruciale kennis voor parfumliefhebbers. Begrijp je ze goed? Dan zal je snel en makkelijk naar de perfecte geur grijpen in een parfumerie (voor jezelf of voor iemand anders).
Benieuwd? Lees dan snel verder!
Hoe wordt parfum gemaakt?
Parfum is een complex mengsel van geurige oliën, oplosmiddelen en andere ingrediënten. Die kunnen natuurlijk (bloemen, kruiden, etc.) of synthetisch zijn (vers van het labo, ahum).
Grondstoffen en extractie
De eerste stap om een parfum te maken is grondstoffen selecteren/verzamelen en hun kenmerkende geur eruit halen (ook wel “extraheren“).
Maar hoe haal je geurdeeltjes uit natuurlijke materialen? Wel, dat kan op verschillende manieren:
- Bij destillatie gebruik je stoom om geuroliën uit plantenmateriaal te halen. Het resultaat? Een geconcentreerde olie met de essentie van de geur.
- Enfleurage is een oude methode waarbij bloemblaadjes op een laag vet worden gelegd om zo de geur op te nemen.
- Bij maceratie plaats je plantaardig materiaal in een oplosmiddel om de geur zo te extraheren (laten inweken, basically).
Daarna kan de pret beginnen!
Compositie en verdunning
Parfumeurs gebruiken hun kennis en hun skills/”neus” om geuringrediënten te selecteren en te combineren. Zo stellen ze complexe “geurprofielen” samen en komen ze uiteindelijk tot een nieuw parfum.
Nadat de geurcompositie is gemaakt, wordt deze vaak verdund met een oplosmiddel, meestal alcohol. Daardoor wordt de geur gelijkmatig verdeeld en is het makkelijker om het parfum aan te brengen.
Daarna laat men het parfum vaak een tijdje “verouderen” (of “macereren“). Zo krijgen de geurdeeltjes de tijd om zich te vermengen en te ontwikkelen. Daardoor wordt de geur complexer en voller. De duur van de verouderingsperiode varieert, maar kan enkele weken tot enkele maanden duren.
Filtratie, botteling en distributie
Laatste stappen? Het parfum filteren om eventuele onzuiverheden te verwijderen, bottelen in flessen of flacons, en klaarmaken voor distributie.
Zoals je ziet is parfum maken een complex proces. Parfumhuizen en fabrikanten investeren dan ook véél tijd, middelen en research om unieke geuren te maken die overal ter wereld harten (lees: neuzen) winnen!
Wat is het verschil tussen Eau de Cologne, Eau de Toilette en Eau de Parfum?
Het verschil tussen Eau de Cologne, Eau de Toilette en Eau de Parfum zit ‘m in de concentratie essentiële geuroliën, alcohol en water.
Eau de Cologne:
- bevat zo’n 2 tot 5% essentiële geuroliën
- is eerder licht en verfrissend
- vervliegt het snelst: na 1 à 2 uur
Eau de Toilette:
- bevat zo’n 5 tot 15% essentiële geuroliën
- nog steeds licht en verfrissend, maar evenwichtiger en duurzamer dan Eau de Cologne
- vervliegt na 2 à 4 uur
Eau de Parfum:
- bevat zo’n 15 tot 20% essentiële geuroliën
- intens en complex geurprofiel
- duurzaamst: vervliegt pas na 4 à 5 uur of zelfs langer
Vandaar ook het prijsverschil trouwens!
Geurnoten: de bouwstenen van ieder parfum
Elk parfum is opgebouwd uit verschillende geuren of “geurnoten” (bvb. vanille, limoen, etc.) die samen een harmonieus geheel vormen (bij goede parfums toch).
Maar! Sommige geurnoten vervliegen al sneller dan andere. Daar spelen goede parfumeurs op in. Door geurnoten te kiezen die op verschillende tijdstippen vervliegen, stoppen ze “lagen” in een parfum, die je dan ook op verschillende momenten na het opspuiten kunt ruiken.
Deze lagen worden in 3 soorten geurnoten verdeeld, afhankelijk van hoe snel ze vervliegen: topnoten, hartnoten en basisnoten. Elk van deze noten draagt bij aan de totale geur van het parfum en hoe het zich ontwikkelt.
Misschien heb je al wel eens gemerkt dat een parfum anders ruikt enkele minuten of uren nadat je het hebt opgespoten? Wel, dat komt door de magie van de geurnoten: het parfum ontvouwt zich voor je neus (*badum tsss*).
Topnoten: de eerste indruk van het parfum
Topnoten zijn de geuren die je meteen ruikt wanneer je een parfum aanbrengt of het flesje opent: de eerste indruk!. Ze zijn meestal licht en verfrissend, maar vervliegen snel (na zo’n 10 à 15 minuten).
Citrusnoten
- Citroen
- Bergamot
- Sinaasappel
- Limoen
- Mandarijn
- Grapefruit
Fruitige noten
- Appel
- Peer
- Perzik
- Zwarte bes
- Framboos
- Ananas
Kruiden en groene noten
- Munt
- Basilicum
- Rozemarijn
- Lavendel
- Eucalyptus
- Groene thee
Frisse noten
- Aldehyden (synthetische moleculen die een sprankelend effect toevoegen)
- Aquatische noten (zee- of watergeuren)
- Ozonische noten (lucht na onweer)
Hartnoten: het “hart” van het parfum
Wanneer de topnoten beginnen te vervagen, verschijnen de hartnoten. Zoals de naam al doet vermoeden, vormen hartnoten het “hart” van een parfum. Ze bepalen het “thema“.
Omdat ze ongeveer 70% van de totale geur uitmaken, blijven hartnoten meestal langer hangen dan topnoten (3 tot 6 uur). Populaire hartnoten zijn onder meer:
Florale noten
- Roos
- Jasmijn
- Lelietje-van-dalen
- Pioen
- Freesia
- Ylang-ylang
Kruidige noten
- Kruidnagel
- Kaneel
- Kardemom
- Nootmuskaat
- Gember
- Zwarte peper
Fruitige noten
- Abrikoos
- Pruim
- Kers
- Vijg
Kruiden en groene noten
- Basilicum
- Salie
- Geranium
- Groene bladeren
Houtachtige noten
- Cederhout
- Sandelhout
- Patchouli
- Vetiver
- Oud
Basisnoten: de blijvende indruk van het parfum
Basisnoten vormen de basis/het fundament van een parfum en geven het diepte en duurzaamheid. Ze komen tevoorschijn nadat de hartnoten zijn verdwenen en kunnen vlotjes 4 à 5 uren op de huid blijven (soms zelfs langer).
Ze accentueren en verdiepen het thema dat de hartnoten introduceren, binden alle andere ingrediënten netjes samen, en maken zo de herinnering die ervoor zorgt dat het thema in je hoofd blijft hangen.
Basisnoten zijn meestal rijk, warm en afkomstig van houtachtige, muskusachtige of oriëntaalse ingrediënten. Enkele veel voorkomende basisnoten zijn:
Houtachtige noten
- Eikenmos
- Den
- Kasjmierhout
Balsamieke noten
- Vanille
- Benzoë
- Tolu Balsem
Muskusachtige noten
- Witte muskus
- Dierlijke noten (synthetische moleculen die dierengeuren nabootsen)
Gourmandnoten
- Karamel
- Chocolade
- Koffie
- Tonkaboon
- Zoethout
Deze 3 lagen vormen samen een complex en evenwichtig parfum dat zich netjes ontplooit.
Sommige ingrediënten bevatten trouwens zowel vluchtige als niet-vluchtige deeltjes, en kunnen daardoor zowel als top-, hart- en/of basisnoten dienen. Citrusoliën zoals bergamot, citroen en sinaasappel zijn bijvoorbeeld vluchtige topnoten. Ze geven een intense, verfrissende eerste indruk.
Wanneer de topnoten echter vervliegen, blijven de niet-vluchtige deeltjes achter en mengen ze zich met de hartnoten, waardoor het parfum in het middenstadium meer diepte en complexiteit krijgt.
Je leest het goed: een parfum goed beoordelen en kiezen? Da’s onmogelijk tijdens een kwartiertje door de parfumerie slenteren. Toen ik mijn lievelingsparfum voor het eerst opspoot in de winkel, vond ik de topnoten veel te zwaar. Een paar uur later wou ik naar de winkel rennen om een vat in te slaan… Zo zie je maar!
Geurnotenfamilies: dé manier om parfums te categoriseren
Top-, hart-, en basisnoten verwijzen naar de lagen van een parfum en hoe dat parfum zich ontwikkelt na het opspuiten.
Om parfums te categoriseren op basis van hun specifieke geuren, worden geurnoten echter ook onderverdeeld in verschillende geurnotenfamilies. Elke familie heeft zijn eigen unieke kenmerken en geurprofiel.
Parfumgoeroe Michael Edwards – auteur van de grootste parfumgids ooit – bedacht het “Fragrance Wheel” om parfums makkelijker te classificeren.
Dit wiel bevat 4 overkoepelende geurnotenfamilies en 14 subcategorieën.
Het Fragrance Wheel: hoofdfamilies
De 4 overkoepelende categorieën volgens het Fragrance Wheel zijn:
Amberachtig (soms ook “oriëntaals”)
Amber is een infusie van bedwelmende muskus, exotische harsen en houtachtige accenten die warmte, sensualiteit en verfijning aan een geur geven. Amber kan muskusachtig en zoet of poederig en zacht ruiken. Denk aan vanille, amber, muskus en exotische specerijen.
Houtachtig
Houtachtige geuren hebben een warm en aards karakter. Ze worden verkregen uit houtsoorten zoals cederhout, sandelhout en vetiver. Houtachtige parfums zijn vaak sensueel en krachtig.
Fris
Denk aan citrusgeuren (bergamot, limoen, sinaasapopelkzeste, etc.) en andere verkwikkende aroma’s zoals munt en aquatische noten. Frisse parfums zijn energiek en opwekkend.
Floraal
Denk aan bloemengeuren zoals roos, jasmijn, lelie en orchidee. Florale parfums zijn vrouwelijk, romantisch en elegant.
Het Fragrance Wheel: subfamilies
De 14 subcategorieën volgens het Fragrance Wheel zijn:
Zachte amber
Amberinfusies betoveren zoete specerijen en harsen om zo zachte sensuele geuren te creëren.
Amber
Sensuele mengsels van gouden harsen, weelderige bloemen en zoete vanille.
Houtachtige amber
Kruidige amberakkoorden verweven met krachtige houtnoten van patchoeli, oud en sandelhout.
Houtachtig
Pure houtachtige noten vernieuwen de harmonieën van cederhout, patchoeli, dennenhout, sandelhout en vetiver.
Mossig houtachtig
Fluweelzachte noten van eikenmos en patchoeli vermengen zich soepel met amber en citrus.
Droog houtachtig
Noten van leer en tabak geven een droog, vaak rokerig accent aan houtachtige geuren.
Aromatische Fougère
Lavendel en geranium vermengen zich vlotjes met citrus, kruiden en hout.
Citrus
De zuivere, verfrissende noten van bergamot en citroen, mandarijn en limoen, sinaasappels en grapefruit.
Water
De geur van zeewind, de frisheid van een waterval of de ozonachtige noot van natte lucht na een onweersbui.
Groen
De scherpe noten van vers gemaaid gras, viooltjesbladeren of komkommer prikkelen de zintuigen.
Fruitig
Boomgaardvruchten, bessen in alle tinten en een vleugje bloemen zorgen voor heerlijke fruitige bloemencocktails.
Floraal
Van één enkele bloem tot symfonieën van complexe boeketten.
Zacht floraal
Het huwelijk van sprankelende aldehyden met delicate bloemen en musk creëert zachte, vaak poederachtige, abstracte bloemennoten.
Florale amber
Stel je stralende bloemen voor, verwarmd met kruiden, harsen en vanille.
Geurnoten en geurnotenfamilies helpen parfumeurs dus om parfums te creëren en te classificeren. Ze bieden een taal en een framework om over geuren te praten.
Geurnoten en hun families begrijpen en herkennen kan jou dan weer helpen om een parfum te kiezen dat volledig bij je persoonlijke voorkeuren past.
De website van Michael Edwards – Fragrances of the World – bevat trouwens een gi-gan-tische database met parfums en 2 handige gratis tools:
- “Match My Fragrance“: geef een parfum in en de tool vertelt je welke gelijkaardige parfums mogelijk ook iets voor jou zijn
- “Match it Fragrance Finder“: geef een parfum in en de tool vertelt je tot welke geurnotenfamilie ie behoort + enkele suggesties binnen diezelfde familie
Nice, toch?
3 voorbeelden onder de loep
Allemaal goed en wel, die geurnoten, maar kunnen daar ook enkele voorbeeldjes bij? Uiteraard! Hieronder zie je enkele van mijn persoonlijke favorieten onder de loep:
Colonia Intensa Oud by Acqua di Parma
Topnoten
- Bergamot: zorgt voor een frisse, citrusachtige en licht florale opening.
- Sinaasappel: voegt een zoet en sappig citrusaroma toe aan de topnoten.
Hartnoten
- Oud: zoals de naam al doet vermoeden, draait het hart van deze geur om oud, een rijke, houtachtige en harsachtige noot die vaak wordt geassocieerd met luxe en verfijning.
- Russische koriander: introduceert een kruidig, aromatisch aspect in het hart, als aanvulling op de oud.
- Amyris: voegt een romig en balsamisch aspect toe, als aanvulling op de oud.
Basisnoten
- Cederhout: biedt een warme en houtachtige basis, ondersteunt de oud en maakt de geur langer houdbaar.
- Patchouli: voegt een aardse en licht zoete noot toe, als aanvulling op de houtachtige aspecten.
- Muskus: zorgt voor een zachte, sensuele en slepende afwerking van de geur.
Geurnotenfamilie: Houtachtige amber
Door de toevoeging van Oud als prominente hartnoot valt dit parfum in de categorie “houtachtige amber”. De combinatie van citrus- en houtnoten met de exotische en harsachtige Oud creëert een luxueus en verfijnd geurprofiel.
Terre d'Hermès van Hermès
Topnoten
- Sinaasappel: zorgt voor een heldere, frisse en citrusachtige opening.
- Grapefruit: voegt een pittig en licht bitter citrusaccent toe.
- Peper: introduceert een kruidig en pittig element.
Hartnoten
- Geranium: brengt een floraal en aromatisch facet in het hart.
- Pelargonium: versterkt de geraniumnoot en voegt groene en kruidige nuances toe.
- Vuursteen: geeft een mineraalachtige, rokerige en aardse kwaliteit, die een uniek karakter aan de geur geeft.
Basisnoten
- Vetiver: domineert de basis en biedt een rokerige, aardse en houtachtige basis.
- Cederhout: ondersteunt de vetiver en voegt diepte en warmte toe.
- Benzoë: voegt een zoete, balsamieke en licht vanilleachtige noot toe en zorgt voor een zachte en harsachtige afwerking.
Geurnotenfamilie: Houtachtig
Terre d’Hermès behoort tot de houtachtige geurnotenfamilie. De geur opent met frisse citrus (sinaasappel en grapefruit) en kruidige noten (peper), maar het zijn de hart- en basisnoten die de geur verankeren in de houtachtige categorie (vuursteen, vetiver, ceder…).
Jazz Club door Maison Margiela
Topnoten
- Roze peper: biedt een kruidige en peperige opening.
- Neroli-olie: voegt een bittere sinaasappelbloesemnoot toe en zorgt voor een licht zoet en bloemig aspect.
- Citroen: draagt bij aan een pittig en verfrissend accent.
Hartnoten
- Muskaatsalie: brengt een kruidig en aromatisch accent in het hart.
- Rum: introduceert een warme en drankachtige noot die de sfeer van een jazzclub oproept.
- Java vetiver: geeft een rokerige en aardse ondertoon en voegt diepte toe aan het hart.
Basisnoten
- Tabaksblad: biedt een rijke en warme tabaksgeur en creëert een nostalgisch en knus gevoel.
- Vanilleboon: geeft een zoete en romige noot die de warmte van de geur versterkt.
- Styrax: zorgt voor een balsamieke en harsachtige afwerking, die complexiteit toevoegt aan de basis.
Geurnotenfamilie: Houtachtig droog
Jazz Club bevat warme en houtachtige noten zoals java vetiver en muskaatsalie/scharlei in het hart en de basis. Het gebruik van rum en tabaksblad voegt een “gourmand” aspect toe aan de geur en geeft het geheel een gezellige en nostalgische touch.
Stel: dit zijn de enige parfums in mijn kast (ahum) en ik zoek een nieuw parfum. Wat zeggen deze geurnoten en geurnotenfamilies over mijn voorkeuren?
- Ik grijp steevast naar citrusachtige topnoten/intro
- Alle 3 de parfums bevatten houtachtige noten (vetiver, ceder, etc.): doe mij maar iets warms en aards als basis dus!
- Er mag iets exotisch of gourmand in zitten: oud en rum als hart bijvoorbeeld
Maar een korte voorbeeldanalyse natuurlijk… Nu is het aan jou!
Leuk artikel?
There's more where that came from. Volg AGMJ via mail en mis niets!
Vond je dit artikel over geurnoten leuk?
Vond je deze blogpost over de samenstelling van parfum, geurnoten en geurnotenfamilies leuk? Deel ‘m met je netwerk. Sharing is caring!
